In dit dubbelnummer van de AS annex Jaarboek Anarchisme wordt veel aandacht besteed aan de Spaanse anarchosyndicalistische organisatie, de CNT, de Confederación Nacional del Trabajo (Nationale Confederatie van de Arbeid). Vorig jaar bestond de CNT honderd jaar. Zonder meer kan gezegd worden dat het niet alleen één van de langst bestaande anarchistische organisaties is, maar tevens die met het meest indrukwekkende verleden. Het hoogtepunt in die geschiedenis was de sociale revolutie in 1936 die begon direct na het uitbreken van de Spaanse burgeroorlog, in juli van dit jaar, nu 75 jaar geleden. Een strijd die eindigde met de overwinning van generaal Franco en de nederlaag van de parlementair democratische republiek. Aan de burgeroorlog werden twee eerdere nummers van de AS gewijd: nr. 74 (Spanje 1936-1986) en nr. 150 (Stalin in Spanje). Hoewel de revolutie al na een jaar voor een groot deel werd teruggedrongen – de CNT had veel revolutionaire verworvenheden prijs gegeven door prioriteit te geven aan de strijd tegen Franco – blijft zij, in de woorden van Gaston Leval, die haar tijdens de burgeroorlog bestudeerde en er later over schreef: ‘…een sociale revolutie, onvergelijkbaar veel diepgaander dan alle andere die haar waren voorafgegaan.’ En, kunnen wij er thans aan toevoegen, vanuit een vrijheidslievend socialistisch perspectief diepgaander dan alle revoluties sindsdien. Hoewel de burgeroorlog in verschillende artikelen in dit nummer ter sprake komt, is er slechts één, dat van Jeroen ten Dam, dat geheel gewijd is aan een episode uit de strijd. Het verzet tegen de militarisatie (en daarmee tegen de politiek van toegeven door de CNT) van de anarchistische IJzeren Colonne. Jeroen hielp met vertaalwerk en gaf adviezen en deed suggesties. Dit jaarboek bevat verder voornamelijk artikelen over de CNT zelf en de volksbeweging waarvan zij de draagster was. Willie Verhoysen gaat aan de hand van enkele recente studies in op karakter en cultuur die deze volksbeweging al zeer snel innam onder de Spaanse arbeiders. De militant Octavio Alberola gaat in op de diepere oorzaken van de verdeeldheid tussen de anarchosyndicalistische organisaties in Spanje en de huidige mogelijkheden tot samenwerking, ondanks de verdeeldheid. Op haar eerste legale congres in Spanje na Franco’s dood in 1979 viel de CNT uiteen. Naast de CNT en na een juridische strijd ontstond de CGT, de Confederación General del Trabajo. Behalve principiële zaken speelde strijd om de macht in de organisatie een rol. Ook na deze splitsing bleef verdere interne strijd, met royementen, niet uit. Er ontstond zelfs een derde anarchosyndicalistische vakbond: Solidaridad Obrera. Hanneke Willemse, bevriend met vele militanten en bekend bij vele anarchistische groepen, reisde vorig jaar door Spanje en woonde herdenkingen rond honderd jaar CNT bij. Haar reisverslag – een eerdere verslaggeving verscheen in de AS nr 171 – omvat tevens beschouwingen en observaties over de Spaanse beweging. Rudolf de Jong koppelt honderd jaar CNT aan een kritische herwaardering van het anarchosyndicalisme.