Sozdar/Zij die haar belofte nakomt

Waarom zou je je leven geven voor een ideaal? Lange tijd loopt filmmaakster Annegriet Wietsma met die vraag rond, tot ze stuit op Nuriye Kesbir, kopstuk van de Koerdische verzetsbeweging PKK. In de documentaire ‘Sozdar, zij die haar belofte nakomt’ schetst Wietsma een indringend portret van Kesbir, waarbij ze haar volgt tot en met haar terugkeer in guerrillakampen in Noord-Irak. Hoewel de verleiding groot is, laat ze niet het Koerdische vraagstuk, maar de fascinerende strijdbaarheid van Kesbir de hoofdrol spelen. Nuriye Kesbirs daadkracht en koppigheid manifesteren zich al als zij als twaalfjarig meisje weigert uitgehuwelijkt te worden. Als voorvechtster van Koerdische vrouwenrechten sluit ze zich in 1987 aan bij de PKK. Maar als een jaar later, op 16 maart 1988, Saddam Hussein de stad Halabja met gifgas bestookt, waarbij duizenden Koerden de dood vinden, besluit ze dat er in haar leven geen ruimte is voor trouwen en kinderen krijgen. Ze gaat zich actief voor de Koerdische strijd inzetten en ontwikkelt zich tot een van de leidsters van de vrouwenbeweging. In 2001 komt ze naar Europa om met Koerdische vrouwen te spreken, maar op Schiphol wordt ze gearresteerd vanwege een vals paspoort. Omdat Annegriet Wietsma van de gevangenisdirectie niet mag filmen, begint ze een briefwisseling met Kesbir, terwijl die al drie jaar in een Nederlandse gevangenis wacht op haar uitlevering aan Turkije. Tot ieders verbazing wordt ze van de ene op de andere dag vrijgelaten naar aanleiding van een besluit van het Gerechtshof in Den Haag. Wietsma: “Toen ontstond er een kafkaëske situatie, want ze kon geen asiel krijgen, maar mocht ook het land niet uit zolang de uitleveringszaak nog liep.” Kesbir duikt onder bij vrienden en bekenden, op de voet gevolgd door Wietsma die met een cameraatje de vermoeiende trektocht langs onderduikadressen vastlegt. De dagen rijgen zich aaneen. Hoewel het Kesbir materieel aan niets ontbreekt, wordt ze steeds ongelukkiger en onrustiger. Ongeveer een jaar later is ze ineens verdwenen. Ze blijkt in het diepste geheim naar Noord-Irak te zijn vertrokken. Wietsma besluit haar te volgen. Negen dagen reist ze met de verzetsstrijdster mee langs een aantal guerrillakampen. Daar zien we een heel andere Kesbir. Ze heeft haar kracht hervonden en gaat volledig op in de missie die zij en haar medestrijders zich ten doel hebben gesteld. Conclusies over de levenskeuzes van Kesbir trekt Wietsma niet, dat laat ze aan de kijker over. ‘Sozdar’ neemt geen stelling voor of tegen de PKK, maar geeft inzicht in de persoonlijke drijfveren van een vrouw die staat voor haar idealen. Zondag 16 maart is het 20 jaar geleden dat de gifgas-aanval op Halabja plaatsvond.