In ‘De slag’ beschrijft Barea op zijn karakteristieke ongedwongen manier het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog en de impact die dat heeft op de gewone burgers van Madrid. Dat doet hij tegen de achtergrond van zijn eigen leven als medewerker van een patentbureau en verdediger van de Republiek bij de afdeling Pers en Propaganda van het Ministerie van Buitenlandse zaken. Vanaf 1937 is Barea dagelijks als “De onbekende stem van Madrid” op de radio te horen. De slag is zeker geen theoretische verhandeling over of analyse van het Spaanse fascisme, maar geeft veeleer een fascinerend beeld van het dagelijkse leven van de gemiddelde burger in het door onophoudelijke bombardementen, chaotische toestanden en toenemende bureaucratie van de kant van de communisten beheers te Madrid van die dagen. Maar ‘De slag’ is ook een liefdesroman: na het failliet van zijn huwelijk ontmoet Barea de Oostenrijkse Ilsa Kulscar, één van de vele buitenlandse vrijwilligers die de Republiek tegen Franco helpen verdedigen. In 1937 zien beiden zich gedwongen Spanje te ontvluchten. Via Parijs komen ze uiteindelijk in Engeland aan, waar Barea zich volledig toelegt op het schrijven. In 1946 verschijnt ‘De slag’, in het Engels en vertaald door Ilsa, en wordt onmiddellijk binnengehaald als “één van de grootste autobiografieën van de twintigste eeuw.” Het boek wordt geroemd om zijn onopgesmukte stijl, bijna fotografische beschrijvingen, compromisloze eerlijkheid en afwezigheid van bitterheid. George Orwell was een bewonderaar, evenals Gabriel García Márquez die het een van de beste boeken over de burgeroorlog noemde. Pas in 1978, na de dood van Franco, verscheen het boek voor het eerst in het Spaans. Met een nawoord van Hub Hermans, bevlogen hispanoloog met een grote belangstelling voor de Spaanse Burgeroorlog, die decennia doceerde aan de Universiteit te Groningen.