Anarchisten gegen Hitler

Te weinig is er tot nu toe geschreven dat de stalino-communistische en patriottische mythes over het Verzet tegen het fascisme en de nazi’s ontmaskert. Dit boek is een mooie bijdrage aan die ontmythologisering. Elf verschillende auteurs behandelen hierin kritisch de manier waarop anarchisten, anarcho-syndicalisten, radencommunisten, trotskisten en enkele onafhankelijke figuren zich te weer stelden in Italië, Duitsland, Spanje, Frankrijk en ook Nederland. Hubert van den Berg schreef een helder artikel over Jan Appel, een Duitse radencommunist die in Nederland in ballingschap leefde en ten zeerste betrokken was met de radencommunistische beweging hier (schreef samen met Henk Canne Meyer de ‘Grondbeginselen der communistische Productie en Distributie’ en was zeer actief in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.). Andere artikelen gaan meer in op de manier waarop deze bewegingen die zowel het Oostblok als het ‘Vrije Westen’ verwierpen, de opkomst van het fascisme en nationaal-socialisme analyseerden. In ieder artikel komt weer naar voren hoe de grote arbeiderspartijen en vakbonden verantwoordelijk zijn voor de capitulatie tegenover het fascisme. Het laatste artikel, van Günter Wernicke, gaat over de systematische vervolging van kringen van kritische marxisten als trotskisten (ongeveer zoals de ketters in de Middeleeuwen) in de DDR. Zo werd een figuur als Ernest Mandel er afgeschilderd als voormalig gestapo-agent en collaborateur met de Westerse geheime diensten. De bundel bevat ook prachtige voorbeelden van solidariteit en vindingrijkheid, en interessante anekdotes, over het dagelijkse leven in Barcelona bijvoorbeeld, ten tijde van de Spaanse revolutie.