Platte Geesten

Zuinigheid is vanouds een deugd waarmee het door de natuur steeds weer op zichzelf teruggeworpen Nederland zich groot heeft gemaakt. Klagen over bezuinigingen heeft dan ook iets paradoxaals. Maar de huidige stroom bezuinigingen is van een andere aard dan het goede huisvaderschap van de vroegere overheid. Op het gebied van sociale voorzieningen, kunst en cultuur is klagen tegen het bezuinigingsbeleid van de overheid nu een even triest als effectloos volksvermaak aan het worden, en daar ligt precies het probleem. De kloof tussen de politieke en ambtelijke denkwereld met haar focus op een zo volmaakt mogelijk beheersing van het heden, zonder wortels of vooruitzichten, aan de ene kant, en die van de actief bij de overdracht, de vormgeving en de toekomst van hun samenleving betrokken burgers aan de andere kant is groter dan ooit. Het zijn twee continenten geworden die steeds verder van elkaar afdrijven. Van hoog tot laag denken de beslissers immers niet meer in inhoudelijke professionele termen, die van vakbekwaamheid, kwalitatieve output, schepping van cultuur en opbouw van wetenschap, en sociale of culturele benefits op de langere termijn, maar hanteren ze beheersmatige, strikt kwantitatieve criteria die geheel op de beleidsinput en daarmee per definitie op de korte termijn zijn gericht: bedrijfsvoering, financiering, procesgang, marktwerking en instant-nut. Wie vat wil krijgen op wat er in neoliberaal Nederland (en trouwens ook breder in Europa) aan de hand is, moet dus niet blijven klagen of zich aan een geïdealiseerd verleden vastklampen, maar diepgaand analyseren en toewerken naar oplossingen voor een andere, ook door managers, beleidsmakers en beslissers gedeelde sociale cultuur, die rekening houdt met de nieuwe wereld, en oude cultuur niet zonder meer gedachteloos en genadeloos inruilt voor nieuwe media of nieuwe speeltjes.