Vlucht over de Pyreneeën

Voor antinazi’s die dreigden door de Franse politie aan Duitsland uitgeleverd te worden, was de ‘F-route’ in 1940 een geheime vluchtweg door de onbegaanbare Pyreneeën naar Spanje. Lange tijd wist niemand wat ‘F’ betekende, totdat de Amerikaanse journalist Varian Fry, eveneens een vluchthelper, het geheim onthulde en Fittko’s moedige onderneming in zijn herinneringen (Varians oorlog, Cossee 2024) noemde. Lisa Fittko beschrijft haar tochten, met voornamelijk Duitse vluchtelingen, uiterst aanschouwelijk. Bijzonder indrukwekkend is haar reis met de kortademige filosoof Walter Benjamin, ook omdat zij zijn zware aktetas droeg met daarin het enige manuscript van zijn Passagenwerk, dat sinds zijn zelfmoord spoorloos is. Als het om standvastigheid, solidariteit, politieke intelligentie en onafhankelijkheid van geest in tijden van verzet gaat, is Lisa Fittko’s boek net zo uniek als deze Joodse socialiste zelf.